تعادل ایزوستازی به سطحی میگویند که در آن نا برابری برجستگیها همسان می شود و اصطلاح ایزوستازی هم معرف حالتی تعادلی است که بین اجزای مختلف پوسته زمین وجود دارد

باتوجه به ساختار ساختمانی زمین  که یک قسمت مایع یا ماده لزج وجود دارد و ملاحظه گردید که پوسته سخت زمین دارای حالت مواج و نسبتا متحرک است  طبق قانون (P.Archiaede)می توان گفت که پوسته زمین در اثر سبکی وزن می تواند بالا بیاید  ودر اثر اضاف وزن فروبرود.

بنابر نظر یک زمین شناس آمریکایی به نام دوتون Duttonایزوستازی را در سال 1889 برای پوسته زمین نسبت به موادی که گوشته آن تشکیل می دهند انتخاب کرد. به بیان ساده قطعات چوبی را در نظر میگیریم که دارای ابعاد مختلف باشند. موقعی که این قطعات را در کنار هم در داخل آب قرار می دهیم  مشاهده خواهیم نمود که  قطعاتی که بزرگتر هستند بیشتر در آب فرو می روند  و همچنین بیشتر از آب خارج هستند. در این مثال  اگر وزن قطعات چوبی و آب زیر آنها را تا سطحی که بزرگترین قطعه در آب فرو رفته است را با هم جمع کنیم و اوزان بدست آمده را با هم مقایسه کنیم همه با هم مساوی خواهند بود.(قانون(P.Archiaede)

ایزوستازی در حقیقت وضع مشابهی را در پوسته زمین بیان می کند با این تفاوت که به جای قطعات مختلف چوبی، بخشهایی از سطح زمین مانند کوهها، دشتها و اقیانوسها که دارای ارتفاعات مختلفی هستند باید در نظر گرفت

 

تعادل ایزوستازی در موارد زیر به هم میخورد

1در مواقع تشکیل یک رشته کوه

2- براثر فرسایش شدید، در این صورت قسمتی از کوهستان براثر تخریب و فرسایش سبک شده ودر عوض بر اثر انباشته شدن مواد آن در قطعه دیگر مانند اعماق اقیانوس وزن مخصوص اقیانوس زیادتر می گردد.

3- بر اثر گرم شدن آب و هوا کالوت ضخیمی از یخچال که قطعه غظمی از زمین را پوشانده یک مرتبه آب گردد.

در نتیجه این ژدیده ها در جهت مستقر شدن تعادل جدید یک سلسله جابجایی هایی عمودی در پوسته زمین حادث می شود به طوریکه قطعه سبک شده شروع به بلند شدن کرده و قطعاتی که به علت بار زیاد سنگین گشته اند فرو میروند. و این حرکات بر اثر جابجایی های مواد سیال زیر پوسته زمین فراهم میشود.

نمونه این سبک شدن پوسته زمین بر اثر ذوب  سریع یخچال ها در نزدیکیهای  شبه جزیره اسکاندیناوی روی داده است که بر اثر از بین رفتن کلاهک یخچالی دوران چهارم(حدود 10 هزار سال پیش) یک سلسله جابجایی هایی در این منطقه به وقوع پیوسته است که در حال حاضر نیز این حرکات و بالا آمدگی آن ادامه دارد. اندازه آن طبق  محاسبات دقیق به یک متر در قرن میرسد به همین علت است که امروزه دهانه خلیج بوتنی در جنوب فنلاند در اثر از دست دادن عرض مناسب و کم شدن عمق آن مانعی برای عبور و مرور کشتی ها شده و حد اکثر حرکات بالا آمدگی آن نیز از 250متر تجاوز کرده است.

 ثبات قطعات ایزوستازی بسیار متغیر است به یک قطعه از پوسته زمین نسبتاً با ثبات راکراتون می گویند. که از سیال تشکیل میشود. و در مواردی به آن قاره نیز گفته می شود.در صورتی که به وسیله دریا پوشیده شده باشند عمق دریای تشکیل شده در سطح چنین کراتونها بسیار کم خواهد بود. به طور مثال دریای شمال و دریای مانش بخشی از یک کراتون به شمار می آید.

 منبع:

کتاب ژئومورفولوژی کاربردی - دکتر حسن احمدی

جزوه آموزشی دکتر عبدالحمید رجایی


برچسب‌ها: تعادل ایزوستازی
نوشته شده توسط غلامرضا آریان در دوشنبه بیست و هفتم خرداد ۱۳۹۲ |