اتربرگ خاک شناس سوئدی برای بیان پلاستیسیته و حدود چسبندگی خاک و تغییرات آن بر حسب مقدار آب و همچنین بررسی خواص و رفتار مهندسی رس ها و تعیین میزان رطوبت پلاستیسیته خاک و آبگیری خاک حدودی را مطرح نموده است . حدود اتربرگ شامل دو حد است :

1 – حد روانی (‌Liquid Limit )

2 – حد خمیری ( Plastic Limit )

آزمایشات تعیین حدّ خمیری و روانی جزو نخستین مراحل آزمایشات مکانیک خاک بوده و به عنوان مطالعات اولیّه در محلّ احداث سازه صورت می گیرد .

موقعیت نسبی حدود اتربرگ : این حدود تعیین می کند که خاک ریزدانه بر حسب درصد رطوبت می تواند در یکی از حالت های جامد ، نیمه جامد ، خمیری و مایع باشد  ، یعنی خاک ریز دانه (‌ خاک هایی که بیش از 50 درصد وزن ذرّات آن از الک شماره 200 عبور کند جزء خاک های ریزدانه محسوب می شود – در همین گزارش در مورد انواع الک ها توضیح داده می شود ).

  حد روانی : مرز بین حالت خمیری و حالت مایع است و درصد رطوبتی است که خاک در آن مقاومت برشی کمی دارد یابه عبارت دیگر در آن درصد رطوبت ، نمونه در آستانه روان شدن است ، حدّ روانی انتهای محدوده خمیری و شکل پذیری است .

حد خمیری :‌ درصد رطوبتی است که در آن درصد رطوبت ، نمونه در آستانه خمیری شدن یا شکل پذیری است ، به عبارت دیگر حدّ واسط بین حالت خمیری و نیمه جامد است .

البته حد دیگری نیز وجود دارد که کمتر مورد استفاده قرار می گیرد و آن حد انقباض است ، حد انقباض عبارت است از درصد رطوبتی که در صورت کاهش رطوبت پس از ان حد ، نمونه کاهش حجم نخواهد داشت .

نکته :‌ از مسئول آزمایشگاه مکانیک خاک نکته ای جالب در مورد اندیس خمیری یا PIشنیدم که بد ندانستم آن را در این نوشته یاد آوری کنم ، ‍PI معیاری برای طبقه بندی خاک است که
از رابطه زیر به دست می آید :

PI=LL-PL

 (لینک دانلود pdf کامل حدود اتربرگ در ادامه مطلب)

آزمایش حدّ روانی :‌

2 - 1 وسایل لازم :‌

1- شیار زن

 2 - دستگاه کاساگرانده : فردی به نام کاساگرانده برای تعیین حد روانی دستگاهی به نام خودش اختراع کرد (‌نکته جانبی : CasaGrande به زبان ایتالیایی یعنی « بزرگترین خانه » ، خانه = Casa و بزرگترین=Grande)، این دستگاه شامل سه قسمت عمده است : 1 – کاسه برنجی که نمونه خاک در آن قرار می گیرد . 2- دستگیره برای بالاکشیدن و رها کردن(‌ضربه زدن ) به کاسه برنجی و در نتیجه نمونه خاک . 3 – شماره انداز که تعداد ضربات را می شمارد .

با چرخش دستگیره بر خلاف عقربه ساعت کاسه برنجی به اندازه یک سانتی متر بالا برده می شود و سپس در یک حرکت سقوط آزاد رها می شود که به وسیله شمارشگر تعداد این رفت و برگشت ها ثبت می شود . در واقع کاساگرانده کیفیّت خاک را به کمّیّت تبدیل می کند . یعنی از ظاهر خاک چگونگی آن را مشخّص می کند .

3 – کاردک

4 – ظروف مقاوم در برابر حرارت

5 – الک نمره 40

6 – آون (‌گرمخانه )‌ .

بی شک به نظر ما می رسد که الک 40 چیست و چه نوع خاکی و با چه دانه بندی ای را باید مورد آزمایش قرار دهیم ، اصلا الک ها با چه معیاری طبقه بندی می شوند؟ به همین منظور نیاز به آن داریم که با انواع الک ها آشنا شویم .

انواع الک ها ،‌ تقسیم بندی و اصطلاحات مربوط :

ابتدایی ترین چیزی که باید در مورد الک ها بدانیم چشمه الک است ، اگر شبکه توری های فولادی الک ها را به صورت مجموعه ای از مربّع ها در نظر بگیریم کوچکترین مربّع ، چشمه الک است ، به عبارت دیگر مدول و سلول اولیه یک الک چشمه آن الک است . الک ها بر اساس اندازه چشمه شان تقسیم بندی می شوند : ( علامت ’’نشان دهنده اینچ است )

3’’- 2 ½’’ - 2’’- 1 ½’’ - 1’’- ¾’’ - ½’’ – 3/8’’

سری اول الک ها شامل 8 الک است و با الک 3 اینچ شروع و با الک 8/3 تمام می شود. اینچ ، ابعاد چشمه هاست .
به عنوان مثال وقتی می گوییم الک 1’’ یعنی هر چشمه آن مربّعی به ابعاد یک اینچ در یک اینچ است .

اما پس از الک 8/3 ، اندازه چشمه ها به قدری کوچک می شود که اگر بخواهیم آنها را به صورت کسری بیان کنیم صورت جالبی ندارد ، به همین دلیل از عدد خاصّی به عنوان عدد مش استفاده می کنیم که برای بهتر نام گذاری کردن الک ها به ما کمک می کند .

عدد مش : تعداد تقسیم بندی در یک اینچ طول شبکه فولادی الک را عدد مش گویند .

بر اساس همین عدد مش ، بقیه الک ها نیز طبقه بندی می شوند ، آنها عبارتند از :‌

#4,#8,#10,#16,#20,#30,#40,#50,#60,#80,#100,#200

خوب است بدانیم که از الک 3’’ تا الک 3/8’’ برای خاک درشت دانه یعنی شن است ، الک #4 الک بسیار مهمی است چون مرز بین شن (‌درشت دانه ) و ماسه (‌ریزدانه ) است ، یعنی اگر نمونه خاک از الک نمره 4 رد شود ، ماسه رس و لای است(‌ریزدانه ) و اگر روی آن بماند شن است . برای یافتن ماسه از الک های نمره 4 تا 200 می توان استفاده کرد ، ضمنا الک #200 نیز الک بسیار مهمی است ، هر نمونه خاکی که از الک شماره 200رد شود رس و لای است ، نام دیگر الک نمره 200 الک ى75 است یعنی ابعاد چشمه های آن 75 هزارم میلی متر است .

2 – 2 روش انجام آزمایش حد روانی
بر روی نمونه خاک :

آزمایش حد روانی خود به چند روش انجام می شود:

1- روش خشک به تر 2- روش تر به خشک

به علاوه سه راه برای به دست آوردن حد روانی وجود دارد که عبارتند از :‌

1- روش اول : یک بار انجام آزمایش + فرمول

2 – روش دوم : سه بار انجام آزمایش + نمودار ، این روش گرانتر از روش قبلی است اما دقت آن به مراتب بیشتر است .

3 – روش سوم : پنج بار انجام آزمایش + نمودار ، این روش کمی گرانتر از روش قبلی است اما دقتش بیشتر است .

پس از آشنایی مقدماتی با الک ها و انواع روش های انجام آزمایش باز می گردیم به خود آزمایش ، اولین کاری که باید
انجام دهیم این است که مقداری خاک بر داریم و از الک نمره 40 رد کنیم ، انقدر الک می کنیم تا مقدار رد شده از الک به 250 گرم برسد .

ما در آزمایش خود از روش خشک به تر استفاده کردیم ، یعنی نمونه ما از حد روانی به حد خمیری رسید و در هر مرحله ، ما با ورز دادن نمونه ، آب آن را می گرفتیم . ما در آزمایش خود از روش دوم استفاده کردیم ، یعنی سه بار آزمایش را انجام دادیم و سپس با رسم نمودار و به دست آوردن معادله خط برازش (‌ نحوه رسم نمودار در همین نوشته توضیح داده خواهد شد ) ، حد روانی را بدست آوردیم . به همین دلیل ما سه عدد ظرف چینی برای سه نمونه خاک مرطوب جهت حد روانی و البته یک ظرف چینی دیگر در انتها برای به دست آوردن حد خمیری نیاز داریم ، پیش از انجام ازمایش تک تک ظروف را وزن می کنیم .

خوب 250 گرم خاک الک شده را در یک ظرف فلزی می ریزیم و خوب روی سطح آن پراکنده می کنیم ، به وسیله آب پاش روی سطح خاک انقدر آب می ریزیم تا تمام سطح آن براق شود، سپس با کاردک شروع به ورز دادن خاک درون ظرف می کنیم ، آنقدر ورز می دهیم تا رطوبت به صورت یکنواخت در تمام قسمت های نمونه خاک پخش شود . حال نمونه آماده است تا درون کاسه برنجی دستگاه کاساگرانده قرار گیرد ، باید در نظرداشته باشیم که فاصله زیادی نباید بین ورز دادن خاک مرطوب و ریختن آن درون کاسه برنجی به وجود بیاید .

پس از ورز دادن ، نمونه خاک کاساگرانده را برمی داریم و با کاردک به اندازه 10 میلیمتر از نمونه خاک مرطوب ، درون کاسه پر می کنیم . به عبارت دیگر لازم نیست کاسه برنجی کاملا پر شود ، باید به گونه ای نمونه خاک ، درون آن ریخته شود که عمق عمیق ترین نقطه 10 میلی متر باشد . این نمونه خاک ، اولین نمونه خاک آزمایش است و یکی از سه نمونه ای است که ما قصد داریم حد روانی آن را حساب کنیم .

باید سعی کنیم که خاک درون کاسه یکنواخت پخش شده باشد و تو رفتگی و بیرون آمدگی نداشته باشد . حال نوبت آن می رسد که از شیار زن استفاده کنیم ، از قسمت ذوزنقه ای شکل شیارزن که حدود 2 میلی متر پهنا دارد از بالا به پایین و از وسط بر روی نمونه خاک درون کاسه برنجی شیار می زنیم ، در مرحله بعد شروع می کنیم با سرعت دورانی 2 دور در ثانیه در جهت مخالف عقربه های ساعت دستگیره را می چرخانیم ‌خواهیم دید که کاسه مرتبا بالا و پایین می رود و به تدریج شیار به وجود آمده بر اثر شیارزن از بین می رود و فاصله بین دو سطح جدا شده ، کم می شود و در نهایت در قسمت هایی از کاسه دو سطح به هم می پیوندند ، هر گاه طول سطح مشترک دو قسمت شیار خورده به نیم اینچ رسید چرخاندن را متوقف می کنیم ، شکلی که می بینید به خوبی این سه مرحله را نشان می دهد .

برای راحتی بیشتر در قسمت انتهایی شیارزن مکعب مستطیلی قرار داده شده است که طول آن نیم اینچ است ، ضمنا حرکت شیار زن رفتی یا برگشتی است یعنی یا رفتی است یا برگشتی و رفت و برگشتی نیست . نکات دیگری که هنگام شیار زدن باید در نظر داشته باشیم این است که اگر پس از شیار زدن کف کاسه برنجی دیده نشد دوباره خاک را یکنواخت می کنیم و دوباره شیار می زنیم .

حال بازمی گردیم به آزمایش خودمان ، حال که سطح مشترک بین دو خاک نیم اینچ شد ، تعداد ضربات را یادداشت می کنیم و نمونه خاک مرطوب درون کاسه را برداشته و درون ظرف چینی می گذاریم ، همانطور که قبلا نیز ذکر شد وزن قوطی خالی یادداشت شده است ، حال وزن قوطی + نمونه خاک مرطوب را نیز یادداشت می کنیم ، شماره قوطی اول را نیز یاداشت می کنیم تا در انتهای آزمایش بتوانیم آنها را در جدول مربوط به آزمایش نمایش دهیم ، این ارقام و اطلاعات برای به دست آوردن حد روانی و درصد رطوبت بسیار مهم است . بعد از اینکه اولین نمونه خاک را درون ظرف چینی گذاشتیم آن را درون آون می گذاریم تا حدود 20 ساعت در درجه حرارت 105 درجه سانتیگراد بماند تا رطوبتش را کاملا از دست بدهد .

باقی مانده 250 گرم خاک اولیه را دوباره ورز میدهیم و همانند مرحله قبل درون کاسه برنجی ریخته و شیار می زنیم و سپس دستگیره را چرخانده تا سطح مشترک بین دو سطح شیار خورده به نیم اینچ برسد ، در این لحظه تعداد ضربات را یادداشت می کنیم ، نام قوطی ای که برای دومین نمونه آزمایش در نظر گرفته شده است را یادداشت می کنیم و وزن قوطی + نمونه مرطوب را نیز یادداشت می کنیم و سپس همانند مرحله قبل آن را درون آون قرار می دهیم .

برای سومین بار آزمایش حد روانی را انجام می دهیم ، باقیمانده همان نمونه خاک 250 گرمی اولیه که دو بار از آن مقادیری برداشته شده را دوباره ورز می دهیم و دوباره همانطور که پیش از این ذکر شد آن را درون کاسه برنجی می ریزیم و شیار می زنیم و دستگیره را می چرخانیم تا سطح مشترک به نیم اینچ برسد و آن را درون ظرف چینی سوم می ریزیم ، باز هم نام قوطی سوم ، تعداد ضربات ، وزن قوطی خالی + نمونه خاک مرطوب سوم را یادداشت می کنیم و سپس آن را درون آون قرار می دهیم .

باید توجه داشته باشیم که تمام این مراحل باید پشت سر هم انجام شود و هیچگونه وقفه عمده ای نباید در بین این سه مرحله و مراحل جزیی تر درون آنها صورت بگیرد ،‌ چون در این صورت جواب دلخواه را از آزمایش به دست نخواهیم آورد .

نکاتی را نیز باید در نظر داشته باشیم :

1 - ضربات قابل قبول حدود 15 تا 35 ضربه و حتی گاهی 40 ضربه است ، یعنی 5 یا 41 ضربه معتبر نیستند .

2- شرط دوم این است که فاصله بین ضربات متوالی در سه آزمایش باید حداقل 10 ضربه باشد ، یعنی اگر اولی با 16 ضربه به نیم اینچ رسید دومین نمونه باید حداقل با 26 ضربه به نیم اینچ برسد .

حال پس از این سه مرحله آزمایش حد روانی ، مقدار ی خاک برای ما مانده است ، برای به دست آوردن حد خمیری مقداری از این خاک باقیمانده به اندازه یک دانه فندق را برداشته و بر روی یک شیشه شروع به فتیله کردن می کنیم ، هنگامی که مدتی از فیتیله کردن آن گذشت ،‌ با کاردک به اندازه کف دست از آن برمی داریم و مابقی دو طرف را در گوشه ای از شیشه می گذاریم . مقداری که به اندازه کف دست بریده بودیم را دوباره فتیله می کنیم و دومرتبه به اندازه کف دست از آن می بریم و مابقی را در گوشه شیشه می گذاریم و این کار را آنقدر ادامه می دهیم تا قطر فتیله به 2. 3 میلی متر (‌ به اندازه مغزی بیک ) برسد و در آن ضخامت ترک بخورد . اگر ترک خورد که همین درصد رطوبت حد خمیری نمونه است و با به دست آوردن درصد رطوبت نمونه طبق رابطه ای که گفته خواهد شد حد خمیری آن بدست می آید . اگر هم با رسیدن به این قطر ترک در آن ایجاد نشد تکه هایی که قبلا کنار گذاشته بودیم را به علاوه این قسمت آخری می کنیم و دوباره همه را با هم ورز داده و عمل بریدن به اندازه کف دست و کنار گذاشتن را آنقدر ادامه می دهیم تا در ضخامت 2 . 3 میلی متر دچار ترک های مویین شود . وقتی دچار ترک مویین شد ،‌ آخرین تکه خاکی که دچار ترک شده را درون قوطی چهارم می گذاریم و آن را به همراه سه قوطی دیگر درون آون می گذاریم ، 16 الی 20 ساعت آنها را حدود 105 الی 110 درجه سانتیگراد حرارت می دهیم و پس از خشک شدن ، آنها را از آون بیرون می آوریم و وزن قوطی + نمونه خشک را برای هر یک از چهار قوطی حساب می کنیم . رابطه زیر به ما نشان می دهد که چگونه درصد رطوبت که مهم ترین شاخص در آزمایش حدود اتربرگ است را برای هر نمونه محاسبه کنیم :

بدین ترتیب به مرحله رسم نمودار می رسیم ، با داشتن تعداد ضربات سه مرحله آزمایش حد روانی و در صد رطوبت مربوط به هر مرحله طبق رابطه مذکور ، شروع به رسم نموداری نیمه لگاریتمی می کنیم ، نموداری که در آن تعداد ضربات به صورت لگاریتمی است . محور افقی تعداد ضربات و محور عمودی آن درصد رطوبت را نشان می دهد .

سه نقطه رسم می شود ، حال خطی رسم می کنیم که بیشترین شباهت را به منحنی ای دارد که از این سه نقطه می گذرد ،‌این خط ،‌خط برازش نام دارد . معادله این خط را نیز به دست می آوریم . حال به جای تعداد ضربه در معادله، عدد 25 را می گذاریم و درصد رطوبتی که به دست می آید همان درصد رطوبت مطلوب ما یعنی حد روانی نمونه خاک است .

این درصد رطوبت که از 25 ضربه به دست می آید و حد روانی نام دارد در پروژه های مهندسی و طراحی فنداسیون ها کاربرد فراوان دارد .

برای به دست آوردن حد خمیری کافی است درصد رطوبت را برای نمونه خاک قوطی چهارم به دست آوریم ، آن درصد رطوبت حد خمیری نمونه است ، ضمنا هنگامی که در آزمایش حد روانی تعداد ضربات به حدود 35 ضربه رسید آخر حد روانی و ابتدای حد خمیری است .

نوشته شده توسط غلامرضا آریان در سه شنبه چهاردهم اردیبهشت ۱۳۹۵ |

لایه خاک و کاربری اراضی سراسر کشور

        در یکی از پست های این وبلاگ، لایه های اطلاعاتی خاک و کاربری اراضی کل کشور برای دانلود منتشر شده بود که متاسفانه به دلیل مشکلات موجود در سرور و محل ذخیره این لایه ها، پس از مدت کوتاهی بسیاری از کاربران قادر به دانلود این لایه ها نبودند. به دلیل درخواست ها و تذکرات مکرر این دوستان، ضمن عذرخواهی از دوستان عزیر به خاطر تاخیر بسیار زیاد در اصلاح این لایه ها، دو لایه خاک و کاربری اراضی کل کشور به همراه دو لایه جدید دیگر این لایه ها، در سرورهای جدید برای دانلود منتشر شده است.لازم به ذکر است که لایه های جدید قبل از انتشار، چند بار دانلود شده و مشکلی برای دریافت ندارند. چنانچه در دانلود فایل اول کاربری اراضی مشکلی داشتید، این مشکلات به دلیل حجم بالای این فایل و همچنین اختلالات موقتی محل ذخیره این لایه می باشد. بنابراین پس از مدتی دوباره امتحان کرده و فایل را دانلود کنید.

     این لایه ها از سازمان جنگل ها و مراتع کل کشور استخراج شده است و در مقیاس تقریبا 1:500000 است.  برای استفاده از این لایه ها، پس از دانلود ابتدا آنرا از حالت فشرده خارج کرده و سپس می توانید در نرم افزار ARC GIS  از آن استفاده نمایید.

لایه کاربری اراضی (1)

حجم فایل: ۱۰۶ مگابایت

لایه کاربری اراضی (2)

حجم فایل: ۲۲ مگابایت

لایه خاک (1)

حجم فایل: ۱۵ مگابایت

لایه خاک (2)

حجم فایل: 12 مگابایت

نوشته شده توسط غلامرضا آریان در شنبه بیست و هشتم فروردین ۱۳۹۵ |

عید غدیر خم عید امامت و لاایت امیرالمومنین. حیدر کرار،اسدالله بر تمام شیعیان و دوستاران اهل بیت مبارک باد. عید غدیر نشانه حقانیت ولایت امیرالمومنین و اولاد عی(ع) می باشد. متاسفانه عید غدیر آن طور که شایسته است در دنیای اسلام دارای عظمت و جایگاه نیست و اهل سنت که بسیاری از اعیاد دیگر را با شکوه برگزار می کنند از این عید بزرگ غافل هستند.

متاسفانه زمانی که حضرت علی (ع) غریبانه و به تنهایی مشغول به خاکسپاری و تدفین پیکر مطهر رسول اکرم (ص) بودند، تعدادی از صحابه ی ایشان با فراموش کردن واقعه غدیر، مشغول تعیین خلیفه برای مسلمین شدند ، اما این مسئله ذره ای از اعتبار غدیر خم کم نمی کند و نشان از مظلومیت مسلمانان و اصحاب واقعی پیامبر اکرم (ص) دارد..از همین امروز بوی محرم و حقانیتی دوباره بر امامت اولاد علی می آید.

نوشته شده توسط غلامرضا آریان در پنجشنبه نهم مهر ۱۳۹۴ |

در ابتدا شایان ذکر است مطالب این قسمت عینا از کتاب صالحی و خادمی (۱۳۸۷) گرفته شده است که منبع آن در پایان آورده شده است. بنابراین مطالب این قسمت نوشته، برداشت یا ترجمه نویسنده این وبلاگ نمی باشد و تنها مختصری خلاصه سازی شده است. توصیه می شود ، به رفرنس ذکر شده مراجعه نمایند.

بسته به هدف و نوع کاربر نقشه، الگوی پراکنش خاک های مختلف و خصوصیات آنها را به طرق مختلف می توان روی یک نقشه نشان داد. روزیتر (2000) انواع نقشه ها را به صورت زیر طبقه بندی کرده است:

1-    نقشه های نقطه ای خاک (Point soil maps)

نقشه هایی هستند که نقاط نمونه برداری شده همراه با طبقه بندی خاک یا خصوصیات آن بر روی نقشه نشان داده می شوند. مزیت این نقشه ها ارئه مستقیم خاک یا خصوصیتی است که نمونه برداری شده است اما تمام مساحت منطقه را نمی پوشانند و تغییرات مکانی خاک را در نظر نمی گیرند.

 ۲-    نقشه های پلی گونی یا کلاسی مساحتی (Area class soil maps)

در این نقشه ها، منطقه مورد مطالعه با خطوط مرزی به پلی گون هایی (محدوده هایی) تقسیم می شوند و به هر پلی گون نام یک کلاس داده می شود و هر کلاس در راهنمای نقشه توضیح داده می شود. نقشه های خاک معمول از این نوع اند. در این نوع نقشه ها نتایج حاصل از پروفیل های شاهد به کل واحد نقشه تعمیم داده می شود (شکل 7).

۳-    نقشه های پیوسته (Continuous soil map)

این نقشه ها که برای تعیین پراکنش خصوصیات خاک استفاده می شوند به دو نوع قابل تقسیم هستند:

نوع اول:

گاهی نقشه با میان یابی نقاط اندازه گیری نشده از طریق نقاط اندازه گیری شده، نهیه و با خطوط هم مقدار ارائه می شود و توزیع پیوسته ای از یک خصوصیت را نشان می دهد. مرز کاملا واضحی در این نقشه ها وجود ندارد و کلیه تغییرات پیوسته در نظر گرفته می شوند. در این نوع نقشه ها گاهی به جای خطوط هم مقدار با استفاده از روابط آماری و رسم واریوگرام ها و تخمین گری به نام کریجینگ، تخمین ویژگی به صورت کلاس هایی با حدود مشخص در سطح منطقه انجام می شود

گاهی این نقشه ها با مشاهده مستقیم یک خصوصیت یا خاک در کل منطقه (یک مساحت کم) تهیه می شوند و در هر نقطه یک اندازه گیری واقعی وجود دارد. در این حالت مقادیر واقعی بوده و تخمینی صورت نمی گیرد. این نقشه ها در کاربری هایی که دقت بالایی مورد نظر می باشند (مانند کشاورزی دقیق) کاربرد دارند.

نقشه های خاک از نظر نوع استفاده می توانند به دو دسته زیر تقسیم گردند:

الف- نقشه های عمومی خاک(General soil map)
این نقشه ها برای تهیه یک نقشه پایه و اولیه انجام شده و برای اهداف گوناگون حتی اهدافی که در حال حاضر کاربری ندارند اطلاعاتی را فراهم می کنند. بنابراین معمولا در مناطقی که اطلاعات زیادی از خاک در دسترس نیست تهیه می شوند. از محاسن این نوع نقشه ها این است که اطلاعات آنها به مدت طولانی قابل استفاده بوده و برای زمینه های مختلف کاربرد دارد.

در جاهایی که هدف از نقشه برداری یک موضوع خاص باشد (مانند تعیین یک سیستم آبیاری یا کشت محصول بخصوص) و جزئیات آن در مطالعات قبلی به خوبی مشخص شده و پتانسیل استفاده از زمین تعیین گردیده است تهیه می گردند. این نقشه ها فقط برای هدف مورد نظر کاربرد داشته و اطلاعات آنها پس از مدت زمان کوتاهتری نسبت به نقشه های عمومی غیرقابل استفاده می گردد.

نقشه هایی که برای نصب زهکش ها در مناطقی که سطح آب زیرزمینی بالاست تهیه می شوند نمونه ای از نقشه های با هدف خاص محسوب می شوند. در این نقشه ها، برخی از اطلاعات خاص از قبیل بافت، عمق آب زیرزمینی، شیب زمین و ساختمان خاک مورد بررسی قرار می گیرد و با استفاده از این نوع اطلاعات، فاصله و عمق زهکش ها تعیین می شود.

با تهیه نقشه های پایه و عمومی خاک، می توان نقشه های تفسیری مختلفی را بسته به نیاز، از اطلاعات موجود تهیه کرد و حتی در صورت نیاز بدون انجام مطالعات مجدد صحرایی آنها را تصحیح کرد. بنابراین تهیه نقشه های عمومی مقرون به صرفه تر است اگرچه گاهی به دلیل کمبود بودجه، بدون انجام مطالعات پایه ای، نقشه های با اهداف خاص تهیه می شوند. با اینکه امکان استفاده از نیروی با تخصص کم و سهولت و افزایش سرعت نقشه برداری از مزایای نقشه های با اهداف خاص به شمار می رود ولی در تهیه این نقشه ها بسیاری از ویژگی های مهم خاک که با هدف غیر مرتبط هستند در نظر گرفته نشده است. بنابراین استفاده از این نقشه ها برای کاربردهای دیگر محدود است.

نوشته شده توسط غلامرضا آریان در دوشنبه بیست و نهم تیر ۱۳۹۴ |

تصویر عمودی از پدیده های زمین که به نسبت مشخصی (برابر با مقیاس نقشه) کوچک شده و بر روی صفحه دوبعدی (کاغذ) ترسیم شده باشد نقشه گفته می شود. به فرایند تهیه نقشه و نشان دادن هر پدیده یا خصوصیت بر روی صفحه کاغذ، نقشه برداری گویند. گاهی به جای نقشه برداری از اصطلاح کارتوگرافی نیز استفاده می شود. کارتوگرافی، کلمه ای فرانسوی است که از دو کلمه کارت به معنی نقشه و گرافی به معنی رسم گرفته شده است. به عبارتی، رسم نقشه را کارتوپرافی می گویند.

تعریف نقشه خاک: نقشه هایی که نشان دهنده توزیع خاک ها بر روی سطح زمین و خصوصیات و ویژگی های آنها می باشند.

تعریف مقیاس نقشه: به نسبت فاصله دو نقطه بر روی نقشه به نزدیک­ترین فاصله آن نقاط بر روی زمین، مقیاس نقشه گفته می­شود.

بر اساس مقیاس، نقشه های خاک در پنج دسته تقسیم بندی می شوند:

1-    نقشه های تفصیلی (با مقیاس 1:5000 یا بزرگتر)،

2-    نقشه های بزرگ مقیاس (1:10000-150000)،

3-    نقشه های متوسط مقیاس (1:100000-1:300000)،

4-    نقشه های کوچک مقیاس (1:500000-1:2000000)،

5-    نقشه های مطالعاتی (1:2500000 یا کوچک تر).

 وظیفه نقشه برداران خاک، تهیه نقشه ای از خاک های یک منطقه است. اگرچه به دلیل مشخص نبودن مرز خاک های مختلف، این کار زیاد ساده نیست و نیاز به آگاهی و تجربه کافی دارد ولی با تعیین نوع خاکها و یا خصوصیاتشان و تعیین گسترش جغرافیایی آنها، امکان ارائه آنها به صورت نقشه وجود خواهد داشت. آگاهی از الگوی پراکنش خاک ها و خصوصیات مختلف آنها، برای برنامه ریزی و توسعه پایدار، یک پیش نیاز محسوب می شود. بنابراین نقشه برداری خاک در تعیین مشخصات و ویژگی های آنها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

نوشته شده توسط غلامرضا آریان در دوشنبه بیست و نهم تیر ۱۳۹۴ |