گاهاً در طبیعت اتفاق می افتد که تخته سنگی روی سطح زمین وجود دارد و وقتی این فرسایش اتفاق می افتد خاکهای زیر تخته سنگ حفظ می شوند ولی خاکهای بین تخته سنگها از بین می رود و یک حالت ستونی با فواصل مشخص روی سطح زمین می ماند و گاهی مواقع عوام به این ستون ها دودکش جن می گویند. این فرسایش به ما نشان می دهد که چه عمقی از خاک دستخوش فرسایش شده و ما می توانیم به طور تقریبی ضخامت خاک فرسایش یافته را بدست آوریم.

در غرب رودخانه می‌سی‌سی‌پی و شرق کوه‌های راکی آمریکا و کانادا  این پدیده‌های طبیعی دیده شده‌اند. در کپه داغ ترکیه نیز وجود دارند که مردم داخل آن‌ها زندگی می‌کنند. در صربستان و تایوان نیز این مناظر دیده شده‌اند. در بخش فرانسوی کوه‌های آلپ این پدیده را به نام «خانم‌هایی با موهای درست شده» می‌شناسند.

دودکش جن در ۲۰ کیلومتری شهر ماهنشان و ۱۲۰ کیلومتری زنجان قرار دارد. این پدیده طبیعی در اصطلاح زمین‌شناسی «هودو» (Hoodoo) نامیده می‌شود و در اصل نوعی سنگ به شکل قارچ می‌باشد که بر اثر فرسایش پدید آمده و شبیه به مناره بلند و نازکی است که سنگ دیگری روی آن قرار گرفته است. هودوها بیشتر در آمریکا دیده می‌شوند که یک نمونه از آن‌ها در منطقه برایس کنیون می‌باشد که تصاویر آن نیز بسیار مشهور است.

ماه نشان دریاچه ای هم دارد که محلی ها آن را «پری» می نامند، شاید در گذشته اهالی این منطقه، در دریاچه ی «خندقلو» پری دیده اند که این نام را برای آن برگزیده اند

 هودوها همیشه پدیده ای جذاب برای ژئوتوریست ها و زمین شناسان بوده اند؛ اما گویا وجود نام جذابی مانند «دودکش جن» هم تا کنون نتوانسته علاقه مندان به این حوزه را به زنجان بکشاند و این پدیده، دور از اقدامات حفاظتی، در معرض تخریب قرار گرفته است، بویژه دژ کهن پای آن با نام قلعه ی «بهستان» که 64 اتاق و دو راه پله دارد و ثبت ملی هم شده، اما آنجا نیز به دلیل نبود حفاظت کافی در حال تخریب شدن است.

 در روستای وردیج در نزدیکی منطقه وردآورد استان تهران نیز نمونه‌هایی وجود دارد که به خاطر شکل و نوع فرسایش، آن‌ها را هودو می‌نامند اما فقط در زنجان آن‌ها را دودکش جن نام گذاشته‌اند که در این خصوص دلیل مشخصی وجود ندارد و شاید به اعتقادات کهن مردم این خطّه برمی‌گردد.

منبع:

http://www.irangeomorphological.com

نوشته شده توسط غلامرضا آریان در جمعه پنجم بهمن ۱۳۹۷ |