مناطق جغرافيايي در زمين و در فضا، بطور معقول و منطقي نواحي همگني هستند که داراي عارضه هاي بارز توپوگرافي، آب و هوا، روئيدنيها و عوامل موثر فرهنگي بوده که بالنسبه تأثيرات يکنواخت و يکدستي در اتخاذ عمليات و طراحي نظامي اعمال مي کنند ولي بايد خاطر نشان کرد که در اين مقوله، چندين سيستم طبقه بندي در تقابل با هم قرار دارند. يکي از اين سيستمها به سطح اهميت مي دهد که ممکن است بصورت تپه ماهور يا افقي، صاف يا دنداه دار روي زمين يا زير دريا باشند. طبقه بنديهاي ديگر بر اساس نوع اقليم است مثل منطقه شمالي، فرا شمالي، حاره اي يا سرد و مرطوب، سرد و خشک، گرم و مرطوب، گرم و خشک که هر کدام داراي اختصاصات گياهي و جانوري خود مي باشند.
فضانوردان در ارتفاع 95 کيلومتري از سطح زمين، بهنگام گردش بدور زمين با پنج منطقه جغرافيايي روبرو هستند که يکي در روي ديگري قرار گرفته است. آنها بايد از گشتکره (تروپوسفر)، پوشکره (استراتوسفر)، ميانکره (مزوسفر)، دماکره (ترموسفر) و برونکره (اگزوسفر) بگذرند تا به آن ارتفاع برسند. در آن ارتفاع جاذبه آيروديناميکي و دماي اصطکاک اهميت خود را از دست مي دهند.
نيروهاي مسلحي که بطور مشخصي براي بکارگيري در يک محيط معيني در نظر گرفته شده اند، معمولاً کارايي خود را در جاي ديگر از دست مي دهند. با تغيير شرايط آنان بايد با شرايط محيط جديد مثل توپوگرافي، شرايط آب و هوايي و سيستم هاي حکومتي آشنا شوند و تکنيکها و شيوه هاي خود را تغيير دهند و سپس اقدام به تهيه اسلحه مناسب، تجهيزات، لباس و تدارکات اسکان مناسب باشند.
آرايش بهينه براي جنگ در جنگلهاي باراني آمادگي لازم را براي روبرو شدن با گرما، رطوبت و حشرات موذي را فراهم مي آورد. اسهال و بيماريهاي خاص مناطق استوايي ممکن است بيشتر از سلاح دشمن تلفات ببار آورد. اگر نيرو احتياط لازم را بعمل نياورند و چنانچه از اسلحه و تجهيزات نظامي در مقابل رطوبت و گرد و غبار بخوبي نگهداري نگردد، در ميدان جنگ عمل نخواهند کرد. سربازان و نيروهاي پياده با لباسهاي نظامي سبک که با محيط اطراف خود استتار شده اند، بر استتار تانکها و نفربرها مقدم هستند، زيرا شناسايي هوايي در اين مورد بشدت محدود شده و فنون و تاکتيک واحدهاي کوچک در صحنه عمليات تفوق دارد. در مقابل، آرايشهاي بهينه در هواي سرد نيازمند وسايل مخصوص استتار در برف، پوتين هاي ضد آب، کيسه خواب، اسکي، تجهيزات موتوري و مخصوص ترابري در روي برف، چادر مجهز به وسايل گرمايي، ضد يخ، روغن با ويسکوزيته پايين، غذاهاي گرم با کالري بالا و باز آموزي مي باشد.

استتار در برف و جنگل

نحوه استتار توپخانه
نيروهاي دريايي که کاملاً براي جنگ در روي درياها آماده شده اند، بايد تاکتيکهاي خود را در فلات قاره تغيير دهند، زيرا بعلت نزديکي با ساحل مي توانند بارها مورد تهاجم هوايي و آتشبار توپخانه قرار گيرند. بعلاوه مينهاي دريايي، زيردريايي هاي کوچک و مردان قورباغه اي (فراگمن ها) نيز مي توانند هر آن ضرباتي را وارد نمايند و همچنين مکان مانور نيروي دريايي در فلات قاره با ساحل نزديک محدود مي گردد. بنابراين، سيستم سنجنده ها و ارتباطات که بطور موثري توانايي کار در آبهاي ساحلي را دارند، بايد با تجهيزاتي تکميل يا جايگزين شوند که براي انجام عمليات در روي آب يا داخل آب يا در عمق طراحي شده باشند. در صحنه عمليات دريايي، تمايز دوست از دشمن، کار را با مسائل پيچيده اي روبرو مي سازد که اين امر پروازهاي نظامي و غير نظامي و ترافيک دريايي را در بر مي گيرد.

نمايي از يک مين دريايي (سمت راست) و مردان قورباغه اي (سمت چپ)
مناطق نظامي و مرزهاي سياسي بندرت بر هم منطبق مي شوند، در نتيجه بيشتر کشورها داراي دو يا چند زير مجموعه جغرافيايي هستند که برنامه ريزي، تدارکات و عملياتها را پيچيده مي کند. عوامل فرهنگي اغلب بيانگر تناقضات نظامي در نواحي که از نظر توپوگرافي و آب و هوايي بهم چسبيده هستند، مي باشد.
اگر چنانچه سياستمداران، استراتژيستها و کارشناسان نظامي، عوامل و عناصر جغرافيايي را که در مقابل تغييرات فصلي، چرخه طبيعت يا اتفاقي دگرگون مي شوند را ناديده بگيرند، دچار سوانح و حوادث ناگواري خواهند شد. جنگهاي هسته اي هر چند که اينک به ادعايي ابزار بازداشته شده است، ليکن درصورت استفاده از آنها، در لحظه اي مي توانند تمام شهري را که ميدان نبرد بحساب مي آيد با خاک يکسان نمايد و يا بعد از انتشار راديواکتيو، روز را به شب ظلماني تبديل کند و لکه هاي خورشيدي بطور دوره اي خاموشي را بر دنيا حکمفرما سازد.

گير افتادن نيروهاي نظامي در سيلاب

نمايي از يک انفجار اتمي که در يک لحظه همه چيز را با خاک يکسان مي کند
در تغييرات فصلي در اثر برگريزان پاييز، مخفي گاهها و پناهگاهها لو رفته و عمليات اختفاکاري بي فايده مي گردد. سرماي زودرس، رطوبت منطقه، جريانات بادهاي موسمي و غيره و پيشبيني نکردن در محاسبات نظامي باعث ضربات جبران ناپذيري در طرح ريزي عمليات مي گردد. بنابراين کارشناسان نظامي در هنگام طراحي عمليات بايد همواره تغييرات ناگهاني عوامل جغرافيايي را مورد توجه قرار داده و در تجزيه و تحليل منظور نمايد.
توپوگرافي زمين در مناطق غرب و شرق و يا جنوب و شمال، آرايش دفاعي متفاوتي را در تهاجم و آفند و يا پدافند مي طلبد. طغيان ناگهاني رودخانه اي مي تواند بهترين طرح ها و نقشه هاي نظامي را خنثي کند. پيش بيني اتفاقات ناگهاني و فصلي سبب ايجاد مشکلاتي در فعاليت مهندسي رزمي مي گردد.
همه عواملي که در بالا به آنها اشاره شد، ناشي از سطحي نگري و عدم درک صحيح از محيط است که با بهره گيري مناسب از جغرافياي نظامي، مي توان بر بسياري از آنها فائق آمد.