مهمترين پديده ها و يا علاماتي كه در تشخيص گسل مورد استفاده قرار ميگيرد عبارتند از: بريدگي در سازند هايي كه از نظر جنس و ساختمان متفاوت باشد، تكرار و يا ناپديد شدن چين ها و مشخصات ويژه گسل ها ،گاهي نيز رسوبات سيليس در سنگهاي مجاور گسل تغييرات ناگهاني در رخساره هاي رسوبي به وجود مي آورد.

علائم فيزيوگرافي

از آنجا كه مشخصات فيزيوگرافي در مطالعات ژئومورفولوژي ضروري ميباشدو در شناخت گسل نيز راهنماي خوبي به نظر ميرسد، مهمترين آنها را بررسي مي نماييم:

       الف- تپه هاي كوچك و پراكنده- سازندهاي رسوبي مقاوم پس از فرسايش به صورت تپه هاي شاهد كه به شكل باريك و پراكنده به جا مانده است، مشخص ميگردد و از ساير ناهمواريها مرتفع تر مي باشد. از اين گونه گسل ها در سازند دريايي منطقه قم مي توان مشاهده نمود.

ب‌-    پرتگاه- عبارت از ديواري با شيب نسبتا تند كه داراي ارتفاع متفاوتي است.

ت‌-    پرتگاه آبرفتي – اين شكستگي ها معمولا در منطقه كوهپايه و به موازات رشته كوه تشكيل مي گرددو اغلب در رسوبات،مخروط افكنه ها،رسوبات يخچالي و پادگانه هاي آبرفتي و درياچه اي مشاهده مي شود.

ث‌-    سطوح مثلثي شكل- سطوح مثلثي شكل ممكن است در طول پرتگاهها خط گسل ايجاد شود گاهي نيز ممكن است در مسير رودخانه كه در نتيجه عمل فرسايش تخريب يافته چنين پديده اي يافت شود و يا حركت يخچال ها، سطوح مثلثي شكل توليد كننده گسل باشد.

ج‌-      قطع شدگي در نيمرخ رودخانه- اين قطع شدگي ممكن است در امتداد خط گسل انجام گيرد.

ح‌-      آبراهه هاي تغيير شكل يافته و وجود چشمه – تغيير شكل آبراهه ها و نيز وجود چشمه ومخصوصا چشمه هاي آبگرم در مناطق كوهستاني ، نشاني وجود گسل مي باشد.

برجستگيهاي حاصل از يك گسل

در نتيجه ايجاد گسليك سري ناهمواري هايي ايجاد مي گردد. بعضي از آنها به شكل پلكاني است كه قسمتي از آن در اثر گسل بالا آمده و در سطح بلند تري قرار ميگيرد و در اصطلاح بلندي(هورست) و فرورفتگي هاي بين آنها را گودي(فوسه) مي نامند.

شكل ديگري از ناهمواريهاي حاصل از گسل، در حاشيه رشته كوههاي جوان  در جايي كه تكتونيك عمل نموده مشاهده مي شود.به طوري كه قطعات به صورت گسل و مخصوصا گسل هاي مخالف از هم جدا شده و به صورت مايل و يا افقي در آمده اند همچنين در نواحي كه از چندين قطعه كه داراي اختلاف سطح تكتونيكي هستند تشكيل شده و شيب طبقات در يك جهت مي باشد.كه طبقات تك شيبي را به وجود مي آورند.دره هاي ايجاد شده در حد فاصل قطعات تك شيبي را درّه زاويه گسل مي نامند.

نوشته شده توسط غلامرضا آریان در سه شنبه بیست و ششم آبان ۱۳۹۴ |