کُنگلومِرا یا سنگ جوش (Conglomerate) از قطعات گرد و دانه درشتی تشکیل شده که اختلافش با برش (Breccia) در فقدان ذرات زاویه‌دار می‌باشد. اجزاء تشکیل دهنده آن دسته از سنگ‌های آواری که اندازه بزرگتر از ۲ میلی متر داشته باشند، بر اساس گردشدگی دانه‌ها به دودسته کنگلومرا و برش تقسیم می‌شوند. طبق نظریه پتی‌جان (Pettijohn) اگر ده درصد ذرات سنگی ابعاد بیش از ۲ میلی متر داشته باشند آن سنگ را کنگلومرا می‌نامند. برش سنگی است که از قطعات زاویه‌دار و دانه‌دار درشت تشکیل شده است. اصولاً برش در وسعت خیلی کمتر از کنگلومرا در رسوبات دیده می‌شود. علت گوشه دار بودن برش دراین است که قطعات متشکله آنها بوسیله آب یا عامل دیگری حمل نشده‌اند ودر نتیجه زوایای آن‌ها محفوظ مانده است. از انواع برش‌ها می‌توان به برش انحلالی، برش گسلی وبرش آتشفشانی اشاره نمود. کنگلومراها بر اساس ترکیب به گروههای زیر تقسیم می‌شوند:

بر اساس ترکیب یا جنس ذرات دانه درشت تشکیل دهنده کنگلومرا، آنها را به دو دسته اولیگومیکتیک و پلی میکتیک تقسیم می‌کنند. اگر ذرات دانه درشت گراولی از یک جنس باشد، سنگ را تک منشائی یا اولگیومیکتیک (oligomictic) می‌نامند. در واقع اولیگومیکتیک سنگی مخلوطی است که جنس ذرات آن تقریبا یکنواخت می‌باشد. کنگلومراهایی که ذرات گراول آنها از انواع مختلف خرده سنگها درست شده باشد آن را چند منشائی یا پلی میکتیک کنگلومرا (polymictic) می‌نامند.

کنگلومراها از لحاظ منشا شامل انواع زیر هستند:

کنگلومراها را بر اساس منشا دانه‌ها نیز تقسیم‌بندی می‌کنند. چنانچه ذرات از خارج حوضه به درون حوضه حمل شوند و رسوب کنند آنرا کنگلومرای خارج سازندگی (extra formational) می‌نامند و اگر منشا دانه‌ها از درون حوضه باشد آن را کنگلومرای درون سازندگی (intra formational) می‌نامند

به طوركلي كنگلو مراها در مقابل فرسايش آبي مقاوم مي باشند، در صورتي كه در سيمان كنگلومرا آگر آهكي وجود داشته باشد ممكن است اشكال مختلف فرسايش انحلالي مانند درّه هاي باريك و عميق  و يا ستون هاي باريك به نام دودكش جن ايجاد گردد.

گاهي نيز كنگلو مراها به عنوان يك پوشش ، سازند زيرين خود را حفظ مي نمايد. به عنوان مثال در حوزه آبخيز سفيد رود،علت اصلي تخريب و فرسايش از بين رفتن سازند كنگلو مرا و يا ماسه سنگ است كه موجب لخت شدن مارن ميوسن گرديده و اين سازند به دليل حساس بودن در مقابل عوامل تخريب به سرعت فرسايش يافته و اشكال گوناگون آبراهه و هزار درّه را به وجود مي آورد.

نوشته شده توسط غلامرضا آریان در چهارشنبه بیست و دوم خرداد ۱۳۹۲ |