مقیاس نقشه میزان کوچک نمایی نقشه می‌باشد در نقشه1/25000 دوسانتی‌متر مساویKm 1 می‌باشد. مهم‌ترین کار یک نقشه‌خوان پیدا کردند اهداف مورد نظر روی نقشه‌ می‌باشد که این اهداف می‌تواند جای خود، توپخانه دشمن، خاکریزها و محل استقرار دشمن باشد برای پیدا کردن اهداف روی نقشه در وهله اول می‌بایست نقشه توجیه گردد یعنی هم جهت با دید ما با طبیعت باشد برای این‌کار هر نقشه نظامی شبکه‌بندی شده است کافی است قطب‌نما را روی این خطوط قرار داد و با گرای قطب‌ها 6400 میلیم امریکایی و با قطب‌نما روی 6000 میل روسی قرار دهیم هر نقشه یک اختلاف میلیم وجود دارد که معمولاً به مقدار 20 تا 50 می‌باشد بستگی به موقعیت محل این مقدار کم و زیاد می‌باشد.

مقیاس نقشه

مقیاس (Scale) نقشه ارتباط بین مسافت یا سطح را روی نقشه نسبت به مسافت یا سطح در روی زمین را نشان می‌دهد. این مقدار را عموما به صورت نسبی همچون 1:24000 نشان می‌دهند. . بدین 1:24000 به معنی آن است که یک واحد روی نقشه معادل 24000 برابر همان واحد روی زمین است.

رنگ‌ها و علائم

هر رنگ و علامتی که در نقشه توپوگرافی سازمان زمین شناسی آمریکا بکار رفته دارای معنی خاصی است. معنی هر رنگ به قرار زیر است:

آبی : برای آب

سیاه : سازه‌های دست انسان مثل خانه ، مدرسه ، کلیسا ، جاده و غیره

قهوه‌ای :خطوط میزان
قرمز : نواحی شهری ، جاده‌های مهم ، خطوط تقسیم زمین‌های عمومی

منحنی‌های میزان

منحنی‌های میزان خطوط فرضی هستند که تمام نقاط واقع در آنها دارای ارتفاع یکسان نسبت به سطح دریا و یا یک مبدا مشخص هستند. منحنی‌های میزان علاوه بر مشخص نمودن وضعیت پستی و بلندی ناحیه ارتفاع و شیب واقعی محل را نیز مشخص می‌نمایند.
فواصل منحنی‌های میزان بیانگر مسافت عمودی بین دو منحنی هستند.

برای پی بردن به حالت طبیعی پستی و بلندی سطح زمین در هر مسیری می‌توان مقاطع توپوگرافی را تهیه نمود. در تهیه مقاطع معمولا فاصله عمودی به خاطر بزرگی کوچکتر از مقیاس افقی نشان داده می‌شود. جهت رسم یک مقطع ، ابتدا باید یک صفحه کاغذ را که دارای خطوط افقی و موازی هم می‌باشد در موازات مسیر مورد نظر برای تهیه مقطع قرار داده و سپس از محل‌های برخورد مسیر با خطوط میزان عمودی بر خطوط موازی کاغذ خارج نمود.

خطوط موازی که هر کدام بیانگر یک ارتفاع عمودی معلوم هستند با ارتفاع خطوط میزان مورد نظر مطابقت داده شده و علامت گذاشته می‌شود. این عمل باید برای تمام نقاط تقاطع مسیر مقطع و در محل‌های برخورد با خطوط میزان انجام گیرد. که از اتصال این نقاط به هم مسیر مورد نظر حاصل خواهد گردید.

محاسبه شیب زمین از خطوط میزان

برای پیدا کردن شیب کلی زمین در یک مسیر محدود و معینی اول فاصله افقی ابتدا تا انتهای مسیر مورد نظر را اندازه گرفته و سپس اختلاف ارتفاع مبدا تا انتهای مسیر را از خط میزان اول و آخر قرایت کرده و سپس فاصله عمودی را بر افقی تقسیم می‌نمایند. عدد حاصل زاویه شیب مسیر را نشان خواهد داد.

انحراف مغناطیسی(اختلاف میلیم): قطب شمال مغناطیسی با قطب شمال حقیقی کمی فاصله دارد که آن را انحراف مغناطیسی می نامند. برای کار با نقشه های که انحراف مغناطیسی در آنها لحاظ نشده باید این انحراف را به دست آورد زیرا در غیر این صورت نقطه مورد نظر خود را در نقشه پیدا نخواهید کرد.

در هر نقشه نظامی در پائین آن اختلاف مینیمم نشان داده شده است

برای توجیه می‌بایست یا قطب‌نما را روی خط اختلاف مینیمم با گرای 6400 قرار داد و یا قطب‌نما امریکایی را روی خط شبکه قرار دارد و این اختلاف مینیمم را از آن کمکرد که قطب نمای امریکایی6400 میلیم و قطب نمای روسی 6000میل میباشد.در نقشه گرمسار چناچه قطب نما را روی خط شبکه با گرای 6370 قرار بدهیم نقشه توجیه می شود

پیدا کردن اختلاف مینیمم نقشه

کافیست دو نقطه مشخص روی نقشه مانند قله دو کوه و یا پیچ جاده‌گرای آن‌ها را بگیریم و قطب‌نما روی دو عوارض با گرای مربوطه قرار دهیم و چنانچه قطب‌نما را روی خط شبکه قرار دهیم اختلاف مینیمم نشان می‌دهد. روش دیگرتوسط زاویه ی طلوع و غروب خورشید: برای انجام این روش باید درجه نقطه ای که آفتاب طلوع می کند تایین نمایید و همچنین درجه ای را که آفتاب در همان روز غروب می کند به دست آورید و سپس این دو درجه را باهم جمع و عدد ۳۶۰ را از آن کم کنید و باقی مانده آنرا تقسیم بر دو نمایید که در نتیجه درجه انحراف مغناطیسی به دست می آید.

پیدا کردن جای خود روی نقشه

برای پیدا کردن جای خود روی نقشه کافی است به دو عارضه مشخص روی نقشه مانند گردنه کوه، قله کوه یا تپه بعد از اینکه نقشه را توجیه کردیم از روی عارضه با گرای موردنظر را که گرفته‌ایم خطی رسم می‌کنیم محل برخورد دو خط مختصات و موقعیت ما می‌باشد.

گاه ممکن است شما یک عارضه مشخص روی نقشه پیدا نکنید مانند شهر مهران تنها عارضه‌ای که کاملاً مشخص بود پیچ جاده مهران به ایلام بود و دیدبان توپخانه ارتش ایران خیلی سخت میتوانست ثبتی بگیرد و تصیحات ثبتی را توپخانه اشتباه میزد که علت اصلی آن این بود که جای خود را دیدبان درست روی نقشه در نیاورده بود دیدبان در نقطه Bقرار داشت.

فرض کنید گرای ما به سه راهی جاده ایلام مهران 3700 بود اما ما دقیقه کجای آن بودیم یک راه قدم شمار است اما اگر 5 الی 10 کیلومتریا بیشتر فاصله داشته باشیم ومسیر گرای گرفته شده دارای موانع ای باشد که امکان حرکت مستقیم بر گرا نمیباشد آن‌وقت چیکار کنیم و قدم‌شمار هم کاملاً دقیق نیست برای پیدا کردن جای دقیق روی نقشه ما میبایست دو عارضه طبیعی و غیر طبیعی مانند نوک قله و کوه و پیچ جاده و رودخانه مکان آنها روی نقشه برای ما مشخص باشد اما ما مهران در تنها پیچ جاده برای ما مشخص است و میبایست یک نقطه دیگر را که برای ما روی نقشه مشخص است بوجود بیاوریم برای اینکار ما از نقطه A و در یک مسیر مناسب از جهت راه‌پیمایی و داشتن اختلاف با گرای 3700 حرکت می‌کنیم و با یک گرای مشخص با قدم شمار حرکت می‌کنیم به نقطه C می‌رسیم تنها کافی است ما از همان نقطB گرای نقطه C را بگیریم محل تلاقی گرای BC وACمحل دیدبان توپخانه میباشد شیارها به صورت 8 ویالها به صورت 7 زبان فارسی میباشددر نقشه ارتفاعات با خطوط میزان نمایش داده می‌شود و خطوط میزان 20 متر، 100 متر می‌باشد خطوط پررنگ 100 متر را نشان می‌دهد مانند شکل

شیارها محل جاری شدن آب از کوه میباشدو یالها مسیر مناسب جهت بالا رفتن از کوه میباشد

راهنمای نقشه

یک نقشه‌خوان نظامی می‌بایست با علائم نقشه و علائم‌نظامی آشنا باشد و بداند چطورنیروهای پیاده لشکر و تیپ و عوارض طبیعی مانند و غیر طبیعی و استحکامات دشمن مانند خاکریز و توپخانه دشمن و جاده و جنگل و زمین کشاورزی چگونه نمایش بدهد عدد رنگ سبز برای مناطق سرسبز می‌باشد قهوه‌ای کم‌رنگ برای کشاورزی می‌باشد.

ساخت ماکت منطقه

برای ساخت ماکت به صورت دقیق کافیست مقیاس نقشه کم باشد ا بستگی به وسعت ماکتی که می‌خواهید داشته باشید دارد بعد خطوط میزان‌‌ها را ببرید و به آن حجم بدهید مطابق با ارتفاع آن‌ها چنانچه خطوط میزان را روی میله ارتفاع قرار بدهیم ماکت ساخته می‌شود میله ارتفاع هم اندازه با مقیاس خطوط میزان نقشه می‌باشد.

برچسب‌ها: مقیاس نقشه, نقشه, رنگ‌ها و علائم, منحنی‌های میزان

نوشته شده توسط غلامرضا آریان در سه شنبه هشتم دی ۱۳۹۴ |